P4C ya da tam adıyla Philosophy for Children (Çocuklar için Felsefe), 1960’lı yıllarda Amerikalı Felsefe Profesörü Matthew Lipman tarafından geliştirilen bir metodolojidir. Temel amacı, çocuklara/topluluklara felsefenin pratik alanını deneyimlemek, felsefeyi fildişi kulelerden çıkarıp herkesin biraz tadabileceği bir atıştırmalık haline getirmektir.
Lipman, üniversitede verdiği Felsefe derslerinde öğrencilerinin çoğunun düşünme becerilerinin yetersiz olduğunu fark eder ve doğru, özenli düşünmeyi öğrenmek için üniversite çağının çok geç olduğunu gözlemler. Gözlemlerinden yola çıkarak, daha erken yaşlarda, hatta erken çocukluk döneminde bu yetilerin geliştirilmesi, düşünmenin, sorgulamanın öğretilebilmesi için bir pedagojik model geliştirir.
P4C soruşturmaları, farklı yaş grubundaki çocukların dikkat süresi vb. faktörler gözetilerek seçilen konu üzerinde belirlenen “uyaran” aracılığı ile “kolaylaştırıcı” tarafından yönetilen düşünme antrenmanları yapılmasına olanak tanıyan ve ”soruşturma” olarak adlandırılan oturumlardır.
Dünyanın pek çok gelişmiş ülkesinde ulusal eğitim müfredatlarına girmiş olan bu pedagoji, okul öncesi gruplarında dahi uygulanmaktadır. Bu pedagoji; filozofları, felsefi akımları öğretmez ama hepimizin günlük hayatında olan felsefi kavramlar üzerinde düşünmemizi sağlar. Zihnimizdeki kilitli kapıları açmamızı, kayıp anahtarlarını bulmamızı sağlar. Türkiye’ye son bir kaç yıldır girmiş/girmekte olup özellikle bizim gibi, tüm çocukların eşit imkanlara erişemediği ülkeler için, hele de eğitimin neredeyse tamamen ezber temelli olduğunu düşündüğümüzde fark yaratabilecek sihirli bir değnek mahiyetindedir.
P4C diye kısaca söylediğimiz isim aslında; “ P-Philosophy” ve 4C’nin ile formülize edilmiş halidir, “Phisophy for Children- Çocuklar için Felsefe” diye söylenmektedir. 4C ise Critical (Eleştirel), Creative (Yaratıcı), Caring (Özenli) ve Collaborative (Dayanışmacı) olmayı temsil etmektedir.
Türkiye’de felsefenin bilge annesi olarak kabul edilen Prof. İoanna Kuçuradi’nin 2003 yılında bir röportajda dediği gibi “ Okullarda felsefe dersi olsaydı eğer, 20 yıl sonra çok farklı bir Türkiye olurdu.” Felsefede pozitif bilimlerdeki gibi tek bir doğru olmadığı gibi ulaşılan bir sonuç da yoktur, bir nevi “düşünme bilimi “ diyebileceğimiz felsefe, aslında tüm doğa bilimleri ve sosyal bilimlerde gelişmenin, yeni buluşların önünü açan bir üst bilimdir, tüm bilimlerin ayrılmaz bir parçasıdır. P4C metodolojisi de, felsefenin ışığında oluşturulan ve düşünme yetilerini geliştiren, ezberden ziyade sorgulama/soruşturmaya sevk eden bir pedagojidir.
Ülkemizin her köşesinden çocuğun bu pedagoji ile tanışma şansı yakalaması dileğiyle,
Yazar: Burçin Oğuz Tüfekçi